Een sok in stukken
Geboorte van Christus, circa 1400
Museum Mayer van den Bergh, Antwerpen, België; oorspronkelijk Maas-Rijnland; onderdeel van het vierluik Antwerpen-Baltimore; tempera op hout; 26,2 × 37,6 cm
Anoniem
In de linker benedenhoek is Jozef bezig om luiers of windselen voor het blote kindje Jezus te snijden uit zijn sokken. Zijn schoenen heeft hij uitgetrokken en we zien een blote voet. Maria ligt op een soort matras of mat, gewikkeld in haar blauwe mantel. Er is geen stal om de familie te herbergen. Er is wel een vroedvrouw die Jezus in een gevlochten kribbe legt.
Boven in de lucht zien we een figuur die een bol vasthoudt. Hier wordt — vrij ongebruikelijk — God afgebeeld. Hij wordt omringd door zes engelen. De (glazen) bol moet de wereld voorstellen.
Het paneel maakt deel uit van een vierluik, waavan twee panelen zich bevinden in Antwerpen en de andere twee worden bewaard in de Walters Art Gallery te Baltimore (VS).
Alles laat vermoeden dat dit veelluikje als reisaltaartje dienstdeed. Opgevouwen kon je het opbergen in een kistje of lederen omhulsel.Ook wat er te zien is, wijst daarop: zo is Christoffel de patroonheilige van de reizigers. Johannes de Doper, de hoofdfiguur bij het doopsel van Christus, was de beschermheilige van de familie van de vermoedelijke opdrachtgever, de Bourgondische hertog Filips de Stoute. Van hem weten we dat hij reisaltaartjes bezat.
Linksonder op het geboortepaneel snijdt Jozef met een mes een uitgetrokken kous aan stukken om er, zo luidt de tekst van Middelnederlandse en Duitse kerstliederen, het Christuskind in te wikkelen. Jozefs kousen werden als relikwie bewaard in de dom van Aken. Vermoedelijk is dit meesterwerk in de streek van Maas en Rijn gemaakt. Het is een mijlpaal in de vroege paneelschilderkunst.
Misschien werd dit reisaltaartje voor hertog Filips de Goede van Bourgondië geschilderd. De opdrachtgever was in ieder geval een rijk man, die het altaar mee kon nemen op zijn reizen.