Aan tafel
Heilige Familie aan de maaltijd, 1500
Wallraf-Richartz-Museum, Keulen, Duitsland; oorspronkelijk Haarlem, Nederland; tempera op hout; 32,2 × 45,6 cm
Jan Mostaert (Haarlem, rond 1475 – Haarlem, 1555/1556): Het schilderij wordt zowel aan de Meester van de Brunswijkse Diptiek als aan diens vermoedelijke leerling Jan Mostaert toegeschreven. De maker is in Haarlem werkzaam geweest tussen 1480 en 1510.
Jozef, Maria en Jezus zitten aan tafel om te ontbijten. Maria voert met een tinnen lepel uit een tinnen kom pap aan Jezus. De tafel is verder gedekt met een tinnen schotel met boter, een tinnen zoutvat, een drinkschaaltje, een drinkkruikje van steengoed en enkele houten rechthoekige teljoren (platte eetplankjes). Maria en Jozef kunnen kiezen uit diverse soorten brood (waaronder witbrood, roggebrood en een krentenbroodje), kaas en een appel. Jozef snijdt het brood met een ijzeren tafelmes dat is voorzien van een houten heft. Aan de achterwand van het vertrek onder het raam hangt een boekenplank met daarop twee boeken en een met metaalbeslag versierd houten kistje. Links staat een hoge houten kast met diverse drink- en schenkkannen. Alle gebruiksvoorwerpen zijn heel realistisch naar contemporaine voorbeelden nageschilderd.
Het schilderij was te zien op de tentoonstelling ‘Vroege Hollanders’ in museum Boymans van Beuningen over de schilderkunst van de late Middeleeuwen. Vergelijk het ook eens met dit schilderij!
Bronnen
- H. Wijsman, ‘Heiligen en burgers. Veranderingen in het beeld van kind en gezin in de late middeleeuwen’, Leidschrift 17-3 (2002) 37–58.